Utwór a egzemplarz w prawie autorskim

Każdy utwór, czyli przejaw działalności twórczej człowieka o indywidualnym charakterze jest wyrażony na pewnym nośniku.

Zaraz wytłumaczę, co mam na myśli.

Prawo autorskie odróżnia utwór, jako dobro niematerialne, od jego fizycznego nośnika, czyli egzemplarza.

Przenosząc to na konkretne przykłady.

Płótno, klisza czy kamień stanowią jedynie fizyczny nośnik pewnej idei intelektualnej, artystycznej lub estetycznej, znanej odpowiednio jako utwór plastyczny, fotograficzny i rzeźbiarski.

 

Utwór na egzemplarzu

 

Kiedy mam na myśli klasyczne utwory, takie jak obraz, czy rzeźba to ten konkretny utwór utrwalony jest wyłącznie na pojedynczym egzemplarzu. Obraz jest jeden. Rzeźba jest jedna, zgodzisz się prawda?

Natomiast w przypadku innych utworów, jak na przykład performance, czy  fotografii może się zdarzyć, że w ogóle nie będzie fizycznego nośnika, albo jak w przypadku zdjęć – wiele egzemplarzy w postaci odbitek. Mogą być także zwielokrotnione na nośnikach elektronicznych.

Egzemplarzami utworu są jego zwielokrotnienia.

Egzemplarz może być oryginalny, gdy został osobiście wykonany przez twórcę lub może być kopią uznaną za oryginalne egzemplarz utworu, jeżeli został wykonany osobiście przez twórcę lub pod jego nadzorem.

 

Umowa sprzedaży egzemplarza

 

Jeżeli kupujący utwór nabywa go bezpośrednio od twórcy utworu, istnieje możliwość przeniesienia z twórcy na kupującego autorskich praw majątkowych. Ma to istotne znaczenie dla dalszego rozporządzania nabytym utworem na określonych polach eksploatacji.

W przypadku zakupu egzemplarza możliwości takiej nie będzie.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której egzemplarz ma charakter oryginalny albo sprzedający będzie uprawniony do udzielenia sublicencji. W innym przypadku nabycie zwielokrotnionego utworu bez przeniesienia autorskich praw majątkowych będzie skutkować tym, że nabywca nie będzie mógł rozporządzać utworem na wszystkich polach eksploatacji oraz pobierać wynagrodzenia za korzystanie z niego.

 

Zajmując się działalnością twórczą warto pamiętać, że utwór i egzemplarz to nie są pojęcia tożsame. W konsekwencji, nabycie własności egzemplarza utworu nie skutkuje uzyskaniem autorskich praw majątkowych, chociaż jak wspomniałam wcześniej istnieje teoretycznie taka możliwość.

Mowa o tym w art. 52 ust. 1 pr.aut. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu.