Zakaz konkurencji przy umowie zlecenie

Zdaniem Sądu Najwyższego Zleceniobiorca może zgodnie z zasadą swobody umów zobowiązać się wobec zleceniodawcy do niepodejmowania działań konkurencyjnych w czasie trwania umowy (wyrok SN dnia 11 września 2003 r., sygn. III CKN 579/01).

Stan faktyczny

Powodowie zawarli z pozwanym umowę zlecenie, w której pozwany w zamian za prowizyjne wynagrodzenie zobowiązał się do prowadzenia działalności reklamowej na rzecz powodów.

W umowie zlecenia zamieszczono także postanowienie o zakazie podejmowania przez pozwanego działań o cechach nieuczciwej konkurencji wobec zleceniodawców, a w razie naruszenia tego zakazu pozwany zobowiązał się zapłacić na rzecz powodów kwotę 100.000 zł.

W trakcie współpracy okazało się,  że pozwany prowadził działalność konkurencyjną, która naraziła powodów na szkodę finansową.

Wobec powyższego powodowie wystąpili na drogę sądową o zapłatę kary umownej.

Co na to Sąd? Otóż uznał, że

•  zamieszczenie w umowie zlecenia postanowienia zakazującego podejmowania działalności konkurencyjnej w czasie obowiązywania umowy jest dopuszczalne i nie narusza granic swobody zawierania umów wynikających z art. 353(1) k.c.,
• podnosząc zarzut naruszenia klauzuli umownej należy jednoznacznie ustalić,czy [w tym przypadku]  pozwany podjął – wbrew zakazowi – działalność konkurencyjną w okresie związania umową z powodami, czy też po rozwiązaniu tej umowy,
• jeśli w umowie stron przestrzeganie zakazu konkurencji obwarowano karą umowną, to uznając co do zasady powództwo za udowodnione, Sąd drugiej instancji powinien mieć na względzie, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, iż żądanie dłużnika oddalenia powództwa zawiera domniemanie wniosku o zmniejszenie kary umownej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 1998 r., I CKN 802/97, OSNC 1999, nr 2, poz. 32),
• istotne znaczenie ma również wysokość szkody poniesionej przez powodów, gdyż w sytuacji gdy jest ona znikoma, kara umowna nie może być wygórowana, ale adekwatna do poniesionej/udowodnione przed sądem szkody.

Zakaz konkurencji może dotyczyć okresu obowiązywania umowy zlecenia, jak również obejmować pewien okresu już po jej zakończeniu.

Zawarcie takiego zakazu w umowie zlecenie z osobą fizyczną musi być odpłatne.

Odmiennie jest w przypadku przedsiębiorców współpracujących ze sobą, wówczas klauzula o zakazie konkurencji po ustaniu współpracy może mieć charakter nieodpłatny (tak: wyrok SN z dnia 5 grudnia 2013 r., sygn. V CSK 30/13).