Kiedy dopuszczalne jest cytowanie cudzego dzieła
Z prawem cytatem mamy do czynienia wówczas, gdy wykorzystujemy cudzy utwór u siebie (tekst, utwór fotograficzny, plastyczny).
Przykładowo jak na swoim blogu odnosisz się do poglądu jakieś osoby i cytujesz jej wypowiedź, bądź przywołujesz krótki fragment artykułu czy książki.
Przez cytat należy rozumieć „(…) inkorporowanie urywków utworów lub całości drobnych utworów do osobiście stworzonego dzieła”*
Ustawa o prawie autorskim oraz prawach pokrewnych reguluje dopuszczalny zakres cytowania. Zgodnie z art. 29 pr.aut.
Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości**.
Prawo cytatu ogranicza wyłączne prawa autorskie twórcy na rzecz wykorzystywania cudzej twórczości w działalności naukowej, dydaktycznej, publicystycznej oraz artystycznej.
Kiedy cytowanie jest legalne?
Z legalnym korzystaniem z cudzej twórczości w postaci cytatu mamy do czynienia wówczas, gdy:
- utwór został już wcześniej rozpowszechniony
- dzieło zawierające cytat stanowi samoistną całość;
- cytat jest małym fragmentem całości (chodzi o rozmiar cytatu, chociaż sporne może być w przypadku krótkich utworów)
- utwór został wykorzystany w celach wymienionych w art. 29 pr.aut.
- zostało oznaczone źródło (odesłanie, skąd cytat został zaczerpnięty)
Ustawa nie definiuje pojęcia drobnego utworu jednak wydaje się, że czynnikiem decydującym o uznaniu danego utworu za należący do tej kategorii będzie głównie „rozmiar” rozumiany jako objętość, wielkość, czas trwania, podlegający relatywizacji w odniesieniu do konkretnej kategorii utworów (za: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10.06.2016 r., I ACa 275/16). Prawo cytatu obejmuje korzystanie z cudzego utworu na każdym polu eksploatacji (co oznacza różny sposób jego wykorzystania).
Przytoczenie całego utworu
Dopuszczalne jest przytoczenie w całości rozpowszechnionych utwory plastycznych, utworów fotograficznych lub drobnych utworów w całości**.
Przytoczenie cudzego utworu nawet w całości jest dozwolone w ale pod warunkiem, że jest to zrobione w ściśle określonym celu, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pr.aut.
Drugą kwestią są proporcje. Cytowany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne dzieło. (wyrok Sądu Najwyższego z 23.11.2004 r., I CK 232/04).
Do wszystkiego potrzeba zdrowego rozsądku. Jeśli jest to książka i chcemy się do niej odnieść, skomentować, czy napisać recenzję, to przytoczenie kilku zdań mieści się w prawie cytatu. Natomiast jeśli utwór oryginalny mieści się na 1 stronie A4, a cytujemy połowę tego tekstu, to będziemy musieli mocno to uzasadniać, że skorzystaliśmy z prawa cytatu.
Nie jest to ostra granica i rozróżnienie.
I trudno oczekiwać jakiś jednoznacznych granic.
Bardziej pokazuję, aby móc zrozumieć, w jaki sposób dopuszczalne jest cytowanie cudzego dzieła.
………………
* J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, Wolter Kluwer 2016, s. 235
** Art. 29 Prawo autorskie red. Ślęzak 2017, wyd. 1, Legalie/elektr.
apl.adw. Małgorzata Moczulska
Pomagam zrozumieć przepisy prawa i prowadzić legalnie biznes online. Moi Klienci to osoby mające odwagę spełniać marzenia o własnej firmie, w której realizują swoje pasje, ale także rozwijają dochodowe biznesy zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Photo by Eddy Klaus on Unsplash